The Noble Qur'an Encyclopedia

Tɑɑhɑɑ.[1]

Tõnd pa sik AlKʋrãanã fo zug tɩ yɩ sɑbɑb tɩ fo nams ye.

A pa bũmb a to rẽnda tẽegr ne ned ning sẽn yaeesd Wẽnde.

A sigame n yi sẽn naan-a tẽngã la sasã sẽn zẽkã nengẽ.

Yolsg Naabã, A zẽkɑ Naamã goeel yĩngri (zẽkr sẽn sõm ne Wende).

Yẽnd n so bũmb ning sẽn be sãasẽ wã la tẽngẽ wã la sẽn be b yiibã sʋka la sẽn be tomã tẽngrã.

Fo sã n zẽk f koεεga, mɑɑ f solg-ɑ lame, ad A mii sẽn solg la sẽn tʋg n solg n yɩɩda.

Wẽnde, Soab ka be rẽnda Yẽnda, yʋ-yɩlems yaa Yẽnd n so.

Lɑ rẽ yĩnga a Muusã kɩbarã waa fo nengẽ?

A sẽn wa n yã bugum, n yeel a zakã rãmba: " zĩnd-y, ad mam yãɑ bugum, raar bɩ m wa ne bug-vɩleng n wa kõ-yã maa m paam (ned) bugmẽ wã t'a wĩnig-m sorã.

La a sẽn wa n ta-a wã, b bool-a lame: "Yaa fo a Muusa!"

Ad yaa Maam la fo Soabã, pidg f neood a yiibã, bala fo bee Tuuwaa ko-so-yɩlengẽ wã.

Lɑ M tũusa foom, bɩ f kelg wahɩ M sẽn na n tʋms tɩ wa fo nengẽ wã.

Ad yaa Maam la Wẽnde, Soab ka be, rẽnda Maam, bɩ f tũ Maam la f yãnes Pʋʋsgã n tẽeg Mɑm yʋʋrã.

Ad dũni yikr yaa sẽn wa n sa, M pẽnegame n solgd-a, sẽn na yɩl tɩ b rol yõor fãa a sẽn tʋme.

Bɩ f ra bas tɩ ned ning sẽn pɑ kõ-a sɩdã la a pʋgd a yõorã yamleoogã wa gɩdg foom n yi-a ye, tɩ f wɑt n halkɑme.

La yaa bõe n be fo nug rɩtgẽ wã, yaa foo ɑ Musa?

T'ɑ yeele:" yaa m ra-saarã; m tar-a lame n tikdẽ la m tar-a n gũud m rũmsã la m leb n tar tʋlsem ɑ tɑɑb ne-a".

Tɩ [Wẽnd] yeele:" lobg-a, yaa foo Muusa".

La a sẽn lobg-a wã, a lebga waɑf n zoetẽ.

La Wẽnd yeel yã: "rɩk-a la f ra yaees ye, D na n lebs-a-la wɑ ɑ sẽn dɑ yɑɑ to-to wã".

La rɩk f nugã n ning f kɩrengã, t'ɑ na n yiime n yɑɑ pεεlg tɩ pa sẽer ye, rẽ me yaa yel-solemd ɑ to.

Sẽn na yɩl tɩ Tõnd wĩnig foom D yel-solem bεdã sãndɑ.

Kẽng a Fɩr-aoon nengẽ, tɩ ɑd a kedgame.

T'a [Muusa] yeele:" m Soabɑ! yalg m yãoogã n kõ-mɑ,

La F yols m yellã.

La F yidg loεεgã sẽn be mam zelemdẽ wã,

Tɩ b fahem mam koεεga.

La maan sõangd n kõ-m sẽn yi mam zakẽ wã,

A Haarʋʋn sẽn yaa mam ma-biigã.

Keng m poorã ne-a.

La F lagem-a m Tẽn-tʋʋmdã pʋgẽ.

Sẽn na yɩl tɩ d paam n pẽgd Foom wʋsg-wʋsgo.

La d tẽegd F yʋʋrã wʋsgo.

Ad Fo yaa net ne tõndo, tõnd yellã pɑ solg Foo ye.

T'A yeele: " fo sẽn kos bũmb ningã b kõ-f lame, yaa foo ɑ Muusa.

Ad Mam maana foom neema noor a to yεsa.

Wakat ning Tõnd sẽn wa n nig fo ma wã yɑmẽ wã, bũmb ning A sẽn leems-ɑ wã.

"T'ɑ ning-a koglgã pʋga; rẽ poorẽ bɩ f lobg koglgã kʋlgẽ wã tɩ kʋlgã na n lob-ɑ-lɑ kɩrenga, tɩ Mam bε sẽn leb n yaa ɑ bε n na n rɩk-a ". Lɑ M lob-f nonglem sẽn yi Mam nengẽ tɩ nebã nong-fo; lɑ sẽn na yɩl tɩ b wub foom Mam gũusg lɑ M gũub pʋgẽ.

Wɑkɑt ning fo tãoã sẽn wa n kẽnd n pʋgd n tɩ yeele: "m wĩnig-y ned ning sẽn na n wub-a?" Yɩɩ woto tɩ Tõnd lebs foom f ma wã nengẽ, bʋl yĩng t'a nifã mɑɑge la a ra wa sãam ɑ sũur ye. Lɑ fo sẽn wa n kʋ nedã, tɩ Tõnd tɩlg foom n yi yõkrã, la D zarb foom zarbg tεka, tɩ fo zĩnd yʋʋm saar Madyan nebã nengẽ, rẽ poorẽ tɩ fo lebg n wa B sẽn dɑ pʋlem wɑkɑt ningã; Yaa foom a Musa.

La M tũus foom tɩ f yɑɑ M Tẽn-tʋʋmã.

Kẽnge, foom ne f ma-biigã ne Mam tagmas-rãmbã la y ra wa mɑɑn yɑɑms ne Mam Yʋʋrã tẽegr ye.

Yãmb y yiibã, Kẽng-y a Fɩr-aoon nengẽ, tɩ ad a zʋʋgɑ toɑdgɑ.

Bɩ y gom ne-a koεεg sẽn bʋgse, raar ning a na tẽeg n zoe Wẽnde.

La b yiibã yeel yã: " Tõnd Soaba, ɑd tõnd yaeesdame t'a nɑ n wa yãgɑ ne tõnd namsg maa a maan n zʋʋg tõnd sɩbgrã pʋgẽ.

T'A yeele:" ra yaees-y ye, Mam bee ne yãmbɑ, M wʋmdame la M neẽ,

Bɩ y kẽng a nengẽ n tɩ yeel-a: " ad tõnd yaa fo Soabã Tẽn-tʋʋmb a yiibu, bɩ f yiis ɭsra'εεl koambã tɩ b tũ tõnd la f ra nams-b ye, ad tõnd waa fo nengẽ ne fo Soabã tagmas-rãmbɑ, lɑ tɩlgr be ne ned ning sẽn tũ kãndgrã!

Ad B tʋma wahɩ tɩ wa tõnd nengẽ tɩ namsgã bee ne ned ning sẽn yags-a la a gũd a kudga".

T'a (Fɩr-aoon) yeele: "yaa ãnd la yãmb y yiibã Soabã, Muusa?

T'a yeele: "Tõnd Soabã la sẽn naan-a bũmbã fãa gilli, rẽ poorẽ t'A togl-ɑ.

T'ɑ Fɩr-aoon yeele; " la zãma rãmb nins sẽn da reng taoorã ne kɩflmã yell yaa wãn-wãna?"

La a Muusa yeel yã: "bãmb yellã minim bee mam Soabã nengẽ, gaf pʋga, mam Soabã pa menemde, a pa yĩmdi,

Ning sẽn maan-a tẽngã n kõ yãmb t'a yɑɑ sẽn sɑkd vɩɩm, la A tuk soay n kõ yãmb a pʋgẽ, la A sik sa-koom n yi saasẽ wã, n buls ne-a bõn-bundi kõbse, sẽn yaa tɩɩs toor-toore.

"Rɩ-y la y gũ y rũmsã, ad woto yaa tagmas ne yam-bεεl rãmba,

(Tẽn-gãngã) zug la D naan yãmba, la yaa be la D na n lebs yãmba, leb n yaa beenẽ la D na n yik yãmb yik-zẽng yεsa.

Lɑ ad Tõnd wĩnig-a lame D tagmasã t'a yags la a tõdge.

N yeele:" Fo waa tõnd nengẽ n na n yiis tõnd d tẽngẽ wã ne f tɩɩmã bɩ? Yaa foom a Muusa!

Ad d na n waa ne tɩɩm woto bilgr fo nengẽ, bɩ f yãk sεk tõnd ne foo sʋkɑ; tõnd pɑ viigd-ɑ fo me ka viigd-a, la yɩ zĩig sẽn yɑɑ tẽng-n-sʋk ne d fãɑ.

T'a Muusa yeele:"sεkã raar na n yɩɩ tigrã raarã, wakat ning nebã sẽn wɑt n tigim sõor wakato.

T'a Fɩr-aoon na n gũd a kuidg n tɩ tigim a rabrã, rẽ poorẽ n na n lebg n wa.

La a Muusa yeel-ba: "wɩɩbd be ne yãmba! Ra wãag-y zĩri n rogl Wẽnd t'A namsgã wa paam yãmb ye, ad ned ning sẽn wãag-a zĩri (n rolg Wẽnd) bõname".

Tɩ b maan tak-n-taar bãmb ne taab sʋk b yellã zugu, lɑ b solg b yẽsgã.

La b yeel yã: "ad bãmbã b yiibã yaa tɩɩm rãmba, sẽn tʋll n yiis yãmb tẽngã pʋg ne b tɩɩmã, la b paam n loog ne yãmb sorã sẽn be neerã.

Bɩ y tigim y dabrã tɩ tɑ, rẽ poorẽ tɩ y tong taab n wa lob y sẽn tɑrã, ad ned ning sẽn tõog-a rũndã, yẽ soab n wili.

La b yeel yã:" a Muusa, maa tɩ fo reng n lobg (f rasaarã) maa tõnd yɩ pipi n lobge.

T'ɑ yeele: " ɑyo, yãmb reng n lobe. La b wĩyã la b rasayã sẽn rãmbde b tɩɩmã keelem t'ɑ Muusɑ tẽed tɩ yaa wiis sẽn zote.

Tɩ yaeesg paam a Musa t'a solg-ɑ ɑ nengẽ.

Tɩ Tõnd yeele:" ra yɑees ye, ad yaa foom n na n wili.

Lob bũmb ning sẽn be fo rɩtgẽ wã, a na n vela b sẽn maan yεl ninsã fãa, ad b sẽn maan bũmb ningã yaa tɩɩm raba, la tɩɩm soab me pa pɑɑmd ɑ tʋlsem a sẽn kẽng zĩig ning fãa.

Tɩ tɩtã-rãmb lʋɩ n maan suguudu, n yeele:" tõnd kõo sɩd ne a Haarʋʋn la a Muusa Soabã".

La a Fɩr-aoon yeel yã;" y kõ-a-la sɩda taoor tɩ m na n ka kõ yãmb sore, ad yaa yẽ la yãmb tɑoor soɑb sẽn zãms yãmb tɩɩmã, m na n kʋʋsa y nusã la y naoã n yõs taaba, la m na n sẽb-y lame Tɑmɑr-tɩɩsã yẽgẽ, lɑ y na bãng tõnd d yiibã sʋka ãnd n yɩɩd ne namsg keelem lɑ pɑɑbo.

Tɩ b yeele:" tõnd ka na n tol n sak tɩ fo n são tɑgmɑs-rãmbã nins sẽn yɑɑ vẽenes n wa tõnd nengẽ wã ye, la Soab ning sẽn naan-a tõndã me ye, bɩ f maan fo sẽn na n maan tõnd ɑ soɑbɑ, ad fo tõogã yaa dũni-kãngã vɩɩmã pʋgẽ bala.

Ad tõnd kõo sɩd ne tõnd Soabã sẽn na yɩl t'A yaaf d tʋʋm-tuutsã la fo sẽn modg tõnd tɩ d maan tɩɩmã, Wẽnd n yɩɩd ne sõmblem la a yɩɩd ne paabo.

Ad ned ning sẽn wa n wa a Soabã nengẽ n tʋm tʋʋm-wẽnse, Gεhannem be ne-a, a pa kiid a pʋgẽ, a pa vɩ me.

la ned ning sẽn wa A nengẽ n kõ sɩd la a tʋm tʋʋm sõma, ad bãmb rãmb tara ziir sẽn zẽke.

Arzãnã pʋgẽ, tɩ ko-sood zoet b tẽngrã, n na n duumd beenẽ, woto yaa ned ning sẽn yɩlg-a a meng rolbo.

Ad Mam tʋma wahɩ tɩ kẽng a Muusa nengẽ:" yi ne M yemsã n pãrg sor n kõ-ba, mogrã pʋga tɩ lebg koεεnga, ra yaees tɩ b nɑ n pɑɑm-f lɑme ye, leb n da yɑees bõrbo.

T'a Fɩr-aoon na n pʋg-b ne a tãppã, tɩ mogrã na n bõr-b bõrb tεka.

Lɑ ɑ Fɩr-aoon menesa a nebã, n ka kãndg ye.

Yãmb ɑ ɭsraεl koambã, ad Tõnd tɩlga yãmb n yi y bε wã, la D rɩk pʋleng ne yãmb tãngã rɩtg wεεngẽ, la D sigs luiili nemd la sɩɩd-koom n kõ yãmba.

Rɩ-y rɩ-yɩlems D sẽn pʋɩ n kõ yãmbã la y ra wa kedg a pʋgẽ ye, tɩ Mam gẽegã wa sig y zug ye, ad Mam gẽegã sẽn wa n sig a soab zugu, a halkame.

La ad Mam yaa yaafg soab ne ned ning sẽn tuub-a la a kõ sɩda, la a maan tʋʋm-sõma, rẽ poorẽ t'a kãnde.

"La bõe yĩng tɩ fo yãg n bas fo nebã? Yaa foom a Muusa!"

A yeelame:" b bee mam poorẽ n pʋgda, la mam yãg n waa Fo nengẽ sẽn na yɩl tɩ Fo yar-mɑ".

La Wẽnd yeel yã: "ad Tõnd zarba fo nebã fo loogr poorẽ, t'a Saamiriy menes-ba.

T'a Muusa na n lebg n kẽng a nebã nengẽ, ne gẽeg la sũ-sãamse, n yeele:" yaa yãmb mam nebã, rẽ yĩnga yãmb Soabã pa pʋlem yãmb pʋlen-sɩda, rẽ yĩnga yaa pʋlengã n wogl bɩ y ratame tɩ gẽeg sẽn yi y Soabã nengẽ wa paam-yã, y sẽn bas pʋlengã y sẽn dɩk ne maamã yĩnga? "

La b yeel yã: " tõnd pa bas fo pʋlengã pʋgb ne tõnd tõog ye, la ad b tʋka tõnd zɩɩb sẽn yɑɑ ɑ Fɩr-ɑoon nebã nɑg-teedo tɩ d kong n lob-ɑ bokẽ wã, yaa woto la a Saamiriyy me lob (a rẽndã).

N yiis nag-bil ne yĩng sẽn maand bʋʋre tɩ vɩɩm kɑ be ye, la b yeele: "ad yaa wãnde la yãmb Soabã, a Muusa me Soabã la woto, la a yĩmame".

Lɑ rẽ yĩnga yãmb pa ne t'a pa lebsd koεεg n tʋgd-ba, a leb n pa so b nang la b nafa?

La ad a Harʋʋn rag n yeel-b lame sẽn reng taoore:"yaa m nebã! ad b zarba yãmb ne-a; la ad yãmb Soabã la a Yolsg Naaba, pʋg-y maam la y sak mam saglsã".

B yeelame: "tõnd ka na n bak n bas a tũub hal t'a Muusa wa lebg n wa tõnd nengẽ".

A (Muusa) yeelame:" yaa foo a Harʋʋna! bõe n gɩdg foom, f sẽn wa n yãnd tɩ b menmɑme wã,

Tɩ fo bɑs-bɑ lɑ f pʋgẽ maam? Fo tõdga mam sagellã la?"

A (Harʋʋn) yeelame: " yaa m ma-biiga, ra gãd m toεεngã ye, ra gãd m zugã me ye, ad mam yaeegame tɩ f wa yeele: "fo welga ɭsra'ɩɩl koambã ne taaba, f ka gũus mam sagls ye".

T'a (Muusa) yeele:" fo halhaal yaa wãna? foom a Saamiriy!

A (Saamiriy) yeelame: "mam yãnda bũmb ning b sẽn pa yã, tɩ m yãk tom sẽn yi Tʋntʋʋmã vũunẽ n lobe, woto la mam yõorã sagl maam".

T'a (Muusa) yeele:" kẽng n zãag maam, ad bee ne foom vɩɩmã pʋgẽ tɩ fo sã n wa yã ned bɩ fo yeel-a: " ra sɩɩs maam tɩ mɑm pɑ sɩɩsd-f ye, (ɑ nɑ n vɩɩmsɑ wilingɑ)!" la ad fo tara pʋleng sẽn ka na n viigi, ges fo soab ning fo sẽn da tãag n tũudẽ wã, tõnd na n yõog-a-la ne bugum, rẽ poorẽ tõnd na n sãeeg-a lame sãeegr tɛkẽ.

Ad yãmb Soabã yaa Wẽnd ning soab-zẽng sẽn pa be tɩ pa Yẽ wã, A minmã gũbga bũmbã fãa.

Yaa woto la D togsd foom kɩbay sẽn looge, la ad Tõnd kõo foom Tẽegr sẽn yi Tõnd nengẽ (Kʋrãana).

Ned ning sẽn gũd-a a zãn-kuidg n bas-a (Kʋrãanã), yikrã raare a na n tʋka zɩɩbo.

A na n duuma beenẽ, ad a sẽn tʋk yɩ wẽng yikrã raarã.

Raar ning b sẽn na n fʋʋs baorgẽ wã, tɩ D tigim nin-wẽnsã tɩ b nensã sobg ( yɑeesg keelem)!

N walemd bãmb ne taab sʋka:" ad yãmb sẽn zĩnd (dũni wã) yaa rasem piig bala!

Tõnd n yɩɩd minim ne b sẽn yet bũmb ningã, b ned ning sẽn yɩɩd-a ne bãngr yetame: " ad yãmb pa zĩnd (dũni wã) rẽnda raar a yembr bala".

La b sokda foom tãensã yelle; yeele: "m Soabã na n sãeeg-b lame sãeegr tɛkẽ.

N bas-b tɩ b legb saalle.

Fo pa ne golengo, fo pa ne pusbu.

Ra-kãng raarã b na n pʋga boaandã, gõdgr ka be ye, tɩ koeesã fãa yõgen n tees yolsg Naabã nengẽ, fo pa wʋmd bũmb ralla wɑlengo.

Raarã, sugsg pa nafd ralla yolsg Naabã sẽn kõ-a soab sore, n yardẽ t'a gome.

A (Wẽnd) mii sẽn loog bãmb taoore, la sẽn na wat b poorẽ; la bãmb minim ka gũbg Wẽnd ye.

Tɩ nensã yõgen n tʋg Vɩtã sẽn yaa Sek-m-meng Soabã, la ad ned ning sẽn tʋk wẽgb soab bõn yã.

La ned ning sẽn wa n tʋm tʋʋm-sõma, n ya sɩd-kõta, a pa na n yaees wẽgbo, a pa na n le yaees tɩ b na n wa boog a yel-sõmd ye.

Lɑ yaa woto la M sik Kʋrãanã ne laarabiimdu, la M yɩlem a pʋgẽ pʋlen-wẽnse, tɩ raar ningɑ b na yaees (Wẽnde), ma a kɩt tɩ b tẽeg-tẽeg taaba.

Wẽnd naam zẽk yã, sẽn yaa sɩd naaba, ra yãg ne Kʋrãanã karengo n lɑgmd ɑ Gibriil taoor tɩ wahɩ wã nan pa sε ye, la yeele: " m Soaba! Paas maam bãngre!"

Ad Tõnd ra rɩka pʋleng pĩnd n tʋg a Adam nengẽ, t'a yĩmi, la D pa mik loeeg ne sugr a nengẽ ye.

Tõnd sẽn wa n yeel Malεk-rãmbã: "maan-y a Adam suguudu", tɩ b maan suguudã rall a ɭblɩɩs sẽn tõdge.

Tɩ Tõnd yeele:" yaa foo Adama! ad wãnde yaa fo bε, yaa fo pagã me bε, gũus-y t'a ra wa yiis yãmb arzãnã pʋg ye, tɩ yaams wa paam foom ye".

Ad kom ka na n yõk foom (arzãnã pʋgẽ) ye, f ka na n kẽn zaal me ye.

Ko-yũud ka na n paam foom a pʋgẽ, wĩnto-sul me pa na n paam foom ye.

T'a Sʋtãan na n yubs-b n yeele:" yaa foo Adama! m wĩnig foom duung tɩɩg la naam sẽn pa sεte?"

Tɩ b yiibã (Adam la a Hawa) na n rɩ tɩɩgã, tɩ b yiibã yãnã na n vẽneg, tɩ b na n tõs arzãnã vãt n na n pil b yãnã, yaa woto la a Adam kɩɩs a Soabã n menem.

Rẽ loogr poorẽ t'a Soabã tũus-a n reeg a tuubgã la a kãnd-ɑ.

La A yeele:" sig-y yãmb y yiibã (Adama la a Hawa) kaanẽ, yãmb ne taab na n yɩɩ beem, la kãndgr na n yii Mam nengẽ n wa yãmb nengẽ, la ned ning sẽn tũ-a M kãndgrã, a pa na n menemme a pa na n yɩ zu-beed soab me.

La ned ning sẽn gũd-a zãn-kuidg ne Mam tẽegrã, vɩɩm sẽn ya weoogr be ne-a; yikr raarã b na n yik-a lame t'a ya zoanga.

T'a yeele: " yaa m Soabã! bõe yĩng tɩ Fo yik maam zoanga, tɩ mam yaool n da yaa nin-soab pĩnda?"

T'A yeele: yaa woto, bala Mam tagmasã waa fo nengẽ tɩ fo yĩm-ba, yaa woto la b na n yĩm foom rũnda raarã.

Yaa woto la D rond ned ning sẽn maan n zʋʋge la a ka kõ a Soabã tagmas-rãmbɑ sɩda, la ad yaoolem raarã nangã n yɩɩd keelem la paabo.

Rẽ yĩnga bãmbã pa paam kãndgr tɩ sõor wɑoog Tõnd sẽn halk neb nins sẽn reng-b bãmbã taoorã, tɩ bãmb pɩʋʋgd b zagsẽ wã? Ad woto yaa tagmas n kõ yam bεεl rãmba.

Lɑ sã n ka koεεg sẽn reng fo Soabã nengẽ, (sɩbgrã) rag n na yɩ tɩlae ne-ba la yɩ wakat b sẽn yãke.

Bi f maan sugr ne bũmb ning b sẽn yetã la f yɩlg f Soabã yʋʋrã ne pẽka, taoor tɩ wĩntoog nan pa puki, la taoor t'a nan pa lʋɩ ye. Lɑ yʋngɑ wɑkɑto bi f yɩlg f Soabã yʋʋre, la wĩndgã kɩrensã ( zɑfɑr lɑ mɑgrib), tɩ raar ning f na yare.

Ra wa vɩlems f nin n tees Tõnd sẽn kõ-b sẽn yaa pagb ye; ad yaa dũni tɩ-puud bala, sẽn na yɩl n zarb-b a pʋgẽ, la fo Soabã kũunã n yɩɩd sõmblem la kellgo.

La sagl f zakã rãmb ne pʋʋsg la f maan sugr ne-ba, Tõnd pa sokd foom rɩtl yell ye, yaa Tõnd n rɩlgd foom, la baas neerã bee ne wẽn-zoεtbã.

B yeelame: "yaa bõe yĩng la a pɑ nɑ n wat ne tõnd nengẽ yel-solemd sẽn yi a Soabã nengẽ wala sẽn be rãeenem gaf-rãmbã pʋgẽ wã?"

La Tõnd sã n da halk-b-lame taoor (t'a Mohammad) nan pa wa, b rag n na n yeelame (yaoolem raarã): "yaa d Soaba! Fo sã n dag n tʋms tõnd nengẽ tẽn-tʋʋma, tɩ d ra paam n tũ Fo Aaya-rãmbã, sẽn na yɩl tɩ d ra paam yãnd la paoor ye".

Yeele: "ad nebã fãa kolldame, bɩ yãmb me kolle! Y na wa n bãng ned ning sẽn be so-tɩrg zugu, la ned ning sẽn kãnd-a".